Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies klikając przycisk Ustawienia. Aby dowiedzieć się więcej zachęcamy do zapoznania się z Polityką Cookies oraz Polityką Prywatności.
Ustawienia

Szanujemy Twoją prywatność. Możesz zmienić ustawienia cookies lub zaakceptować je wszystkie. W dowolnym momencie możesz dokonać zmiany swoich ustawień.

Niezbędne pliki cookies służą do prawidłowego funkcjonowania strony internetowej i umożliwiają Ci komfortowe korzystanie z oferowanych przez nas usług.

Pliki cookies odpowiadają na podejmowane przez Ciebie działania w celu m.in. dostosowania Twoich ustawień preferencji prywatności, logowania czy wypełniania formularzy. Dzięki plikom cookies strona, z której korzystasz, może działać bez zakłóceń.

Więcej

Tego typu pliki cookies umożliwiają stronie internetowej zapamiętanie wprowadzonych przez Ciebie ustawień oraz personalizację określonych funkcjonalności czy prezentowanych treści.

Dzięki tym plikom cookies możemy zapewnić Ci większy komfort korzystania z funkcjonalności naszej strony poprzez dopasowanie jej do Twoich indywidualnych preferencji. Wyrażenie zgody na funkcjonalne i personalizacyjne pliki cookies gwarantuje dostępność większej ilości funkcji na stronie.

Więcej

Analityczne pliki cookies pomagają nam rozwijać się i dostosowywać do Twoich potrzeb.

Cookies analityczne pozwalają na uzyskanie informacji w zakresie wykorzystywania witryny internetowej, miejsca oraz częstotliwości, z jaką odwiedzane są nasze serwisy www. Dane pozwalają nam na ocenę naszych serwisów internetowych pod względem ich popularności wśród użytkowników. Zgromadzone informacje są przetwarzane w formie zanonimizowanej. Wyrażenie zgody na analityczne pliki cookies gwarantuje dostępność wszystkich funkcjonalności.

Więcej

Dzięki reklamowym plikom cookies prezentujemy Ci najciekawsze informacje i aktualności na stronach naszych partnerów.

Promocyjne pliki cookies służą do prezentowania Ci naszych komunikatów na podstawie analizy Twoich upodobań oraz Twoich zwyczajów dotyczących przeglądanej witryny internetowej. Treści promocyjne mogą pojawić się na stronach podmiotów trzecich lub firm będących naszymi partnerami oraz innych dostawców usług. Firmy te działają w charakterze pośredników prezentujących nasze treści w postaci wiadomości, ofert, komunikatów mediów społecznościowych.

Więcej

740 lat Kurzelowa. Rozpoczął się remont kościelnej dzwonnicy

Ocena 0/5

Pierwotnie wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku na przykościelnym cmentarzu. Dźwięk dzwonów ostrzegał przed pożarem czy atakiem wroga. Przed wynalezieniem innych środków masowej komunikacji był to jedyny sposób, aby móc zgromadzić razem ludzi z najbliższej okolicy. Stąd potrzeba wieży obronnej o mocnej konstrukcji słupowo – ramowej. Kwadratowa w podstawie, z nadwieszoną izbicą, górą otwartą. Oszalowana pionowymi deskami, nakryta jest dachem namiotowym o lekko załamanych połaciach. Dzwonnica zawaliła się w roku 1946, zniszczona w czasie trąbą powietrzną. Ta budowla, na której stanęły już rusztowania, jest rekonstrukcją dawnej.

Kryją się w niej cztery dzwony, z których najstarszy, gotycki odlany został w roku 1412. Pozostałe trzy są nieco młodsze, ale z pewnością nie młodsze od dzwonnicy: jeden z wieku XVI i dwa z początków XVII – z 1612 i 1617 roku. Dzwony biją na modlitwę, witają nowożeńców i żegnają zmarłych. 

W czasie II wojny światowej, zgodnie z niemieckim zarządzeniem wszystkie dzwony na terenie okupowanej Polski miały zostać zarekwirowane i ze względu na cenny materiał przetopione. W Kurzelowie dzwony zostały zdjęte prawdopodobnie w 1942 r. (nie mamy pewności). Akcję przeprowadził Mieczysław Szczucki „Hubert” przy współpracy Walentego Staszczyka „Ryś” (dowódca plutonu na Placówce Kurzelów AK). W akcji brali także udział inni pracownicy nadleśnictwa Urusiński Michał, Mazurek Ignacy, Kochanowski Antoni oraz Kozioł Józef z Dankowa Dużego. W okolicach Dankowa Dużego wozy wiozące dzwony zatrzymano i ukryto w lesie. Nadzorującego transport urzędnika przekupiono (i zapewne nastraszono), a na wozy załadowano jeden, całkowicie inny (część relacji podaje, że były to cztery inne dzwony). Zabytki ukryto w lesie za Dankowem i do kurzelowskiej dzwonnicy wróciły one dopiero po zakończeniu wojny.

Kurzelów, dziś wieś, której życie toczy się w cieniu większej Włoszczowy, była dawniej miastem i istotnym ośrodkiem władzy kościelnej - siedzibą archidiakona. Świadkiem świetności Kurzelowa jest dawna kolegiata, zabytek XIV-wiecznego budownictwa sakralnego. Należy do nielicznych, zachowanych tego typu obiektów średniowiecznych w Polsce.

Kurzelów otrzyma od gminy Włoszczowa na kompleksową modernizację dzwonnicy ponad 408 tysięcy złotych oraz na pozostałe remonty kolejne 796 tys. zł. Parafie w Czarncy i Kurzelowie pozyskały na renowacje swoich zabytkowych świątyń dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.

Klucz majątkowy arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. w 1512 r. obejmował on miasto Kurzelów i wsie: Danków, Gościęcin, Komparzów, Konieczno, Rzejowice, Modrzewie, Międzylesie i Motyczno, a wcześniej jeszcze Cierno i Zwlecza, ale zostały odłączone. To właśnie tu, w 1388 r. odbył się hołd wierności Koronie Polskiej złożony przez księcia Litwy Witolda (Witołda), tu też w 1425 r.  zjazd polskiego episkopatu w walce z husytyzmem, a w latach 1616-1624 odbywały się synody prowincjonalne. Trzeba pamiętać, że Gniezno było pierwszą stolicą Polski. Ta znamienita przed wiekami osada, wymieniona w źródłach pisanych po raz pierwszy w bulli gnieźnieńskiej z 1136 r., podniesiona została do rangi miasta w 1285 r. przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę.

Po raz pierwszy terytorium archidiecezji gnieźnieńskiej określiła bulla papieża Innocentego II Ex commisso nobis z dnia 7 lipca 1136 r., wymieniając na jej obszarze kasztelanie: gnieźnieńską, ostrowską, łeknińską, nakielską, żnińską, kaliską, czestramską (nad Baryczą), rudzką, część milickiej, sieradzką, spicimierską, małogoską, rozpierską, łęczycką, łowicką, wolborską, żarnowską i skarżyńską oraz niezidentyfikowane kasztelanie Trablovici et Radlici. Po 1226 r. arcybiskup gnieźnieński posiadał jurysdykcję nad terytorium kasztelanii słupskiej, którą biskup Henryk Wachholz wcielił samowolnie w 1307 r. na powrót do diecezji kamieńskiej (spór o tę kasztelanię toczył się jeszcze w 1319 r. przed trybunałem papieskim). Drobne zmiany terytorialne miały miejsce w drugiej połowie XIV w. na granicy z diecezją poznańską i krakowską. Włączono wówczas do archidiecezji gnieźnieńskiej parafie: Żoń, Grylewo, Jaktorowo, Kłobuck i Krzepice. W połowie XV stulecia parafia Czestram została odłączona od Gniezna i wcielona do diecezji poznańskiej. Inne zmiany terytorialne, dokonane na przestrzeni XV i XVI w. są bez większego znaczenia.

Prawa miejskie Kurzelów utracił w 1869 r., co było oznaką nie tylko represji ze strony zaborcy,  ale też potwierdzeniem jego upadku gospodarczego.

Kościół kolegiacki był tu już zapewne w XIII wieku, w 1260 r. występuje bowiem Leonard diakon i kanonik de Curelow, co potwierdza istnienie tu w XIII w. ważnego ośrodka kościelnego, siedziby kapituły kolegiackiej, archidiakonat jest wymieniony w źródłach w 1308 r. Kościół wzniesiony ok. 1360 r. z fundacji Jarosława Bogorii Skotnickiego, był budowany od początku z myślą o funkcji kolegiaty. Architekturę jego wiązać należy z grupą dwunawowych świątyń „typu wiślickiego”, powstałych pod wyraźnym wpływem fundacji Kazimierza Wielkiego. Wedle XVIII – wiecznych kościelnych dokumentów wizytacyjnych miasto miało dwory: Prepozyta Kurzelowskiego i Archidiakona Kurzelowskiego,  dworek Imci Księdza Kanonika Domańskiego fundi Fridericiani,  folwark Dziekana Kurzelowskiego, rezydencję Poddziekaniego Kolegiaty Kurzelowskiej oraz księdza Podproboszczego, Podarchidiakoniego, Podkustoszego. Ważnym miejsce dla rozwoju miasta była drewniana Szkoła Kurzelowska.  Istniał  szpital. „Ma plac i Domostwo przez Jakuba a Będków Podarchidiakoniego Kolegiaty Kurzelowskiej w roku tysięcznym pięćsetnym osiemdziesiątym dziewiątym kupiony” – napisano w dokumentach wizytacyjnych. W Jeżowicach znajdowało się probostwo kolegiaty kurzelowskiej.

Pierwsza wzmianka o urzędzie archidiakona w Polsce pochodzi z 1108 r. i dotyczy prawdopodobnie archidiakona gnieźnieńskiego, jednego dla całej archidiecezji (zajmował trzecie miejsce wśród prałatów kapituły metropolitalnej). Podział diecezji na archidiakonaty dokonali jednak dopiero arcybiskupi w XIII w. Powstały wówczas obok gnieźnieńskiego, archidiakonat łęczycki (przed 1218 r.) kaliski (przed 1234 r.) rudzki (przed 1239 r.) zwany później territorium Vielunense, uniejowski (przed 1301 r.) i kurzelowski (przed 1306 r.). W tymże wieku został powołany do życia po 1226 r. archidiakonat pomorski z siedzibą w Słupsku, ale w 1307 r. odpadł on od archidiecezji gnieźnieńskiej. Na początku XVI w. abp Jan Łaski utworzył jeszcze dwa archidiakonaty: w 1512 r. kamieński, dla pomorskiej części archidiecezji gnieźnieńskiej oraz w 1522 r. archidiakonat łowicki. Taki podział diecezji przetrwał aż do początków XIX w

W 1789 r. Sejm Czteroletni uchwalił konfiskatę dóbr biskupich, zaś władze austriackie dopełniły formalnej inkameracji w 1796 r. na rzecz skarbu państwa dóbr wchodzących w skład klucza kurzelowskiego. W 1809 r. majątek wydzierżawił Antoni Sadowski (ówczesny właściciel Ludyni), kolejnym dzierżawcą w 1815 r. został hrabia Ignacy Komorowski (ówczesny właściciel Nieznanowic i Włoszczowy), zaś przez kolejne blisko 60 lat ekonomię kurzelowską dzierżawiła rodzina Kuleszyńskich h. Ślepowron, najpierw Paweł Kuleszyński (ur. 26 czerwca 1765 w Sancygniowie, zm. 5 maja 1847 w Kurzelowie), a następnie jego syn Franciszek (ur. 4 października 1806, zm. 19 października 1882 w Rudnikach). Po upadku powstania styczniowego władze carskie za pomoc udzieloną powstańcom przez Kuleszyńskich zerwały umowę dzierżawy, a część klucza kurzelowskiego w ramach majoratu nadano za zasługi radcy tajnemu Nikołajowi Milutinowi, w 1916 r. jako właściciel figurował Aleksander Leluchin, a dzierżawił go Jarosław Rogoziński. Jak można wnioskować z zachowanych źródeł, jeszcze w końcu XVIII w. na terenie miasta funkcjonowały instytucje związane z kolegiatą. Były co najmniej dwa rynki, podobnie jak w innych starych miastach, stały rezydencje dostojników kościelnych – drewniane, a częściowo murowane.

Przed wiekami Kurzelów zapewniał naukowe kadry dla Akademii Krakowskiej. Z tego dawnego miasta wywodziło się siedmiu profesorów, z których przynajmniej trzech dostąpiło zaszczytu bycia rektorem najstarszej polskiej uczelni. Z Kurzelowa pochodziło prawdopodobnie siedmiu profesorów uniwersytetu w Krakowie,  z grona których Jan Muszczeński, Jan Brożek i Maciej Kwaśniewicz byli jego rektorami. W XVI i XVII wieku na Akademii Krakowskiej było stąd co najmniej 13 studentów.

O tym, że Kurzelów był niegdyś miastem, dziś świadczy niewielki rynek. Znajduje się w nim obelisk pamięci Jana Brożka (1585-1652), ufundowany przez Włoszczowskie Towarzystwo Krzewienia Kultury, jednego z najbardziej wykształconych Polaków w XVII wieku. Pszczoły budują miodowe plastry z komórek o kształcie sześciokątów foremnych. Okazuje się, że to właśnie te figury najdokładniej wypełniają powierzchnię i tworzą stabilne konstrukcje. W XVII wieku pszczelimi dokonaniami zainspirował się Jan Brożek, który badał właśnie to jakimi figurami można idealnie zapełnić przestrzeń. Zajmował się również historią sztuki. Zdobył doktorat z medycyny w Padwie, propagował teorię Mikołaja Kopernika. Brożek na krótko przed śmiercią został wybrany na rektora Akademii Krakowskiej. W tym roku będziemy obchodzić 440.rocznicę urodzin wybitnego matematyka, astronoma i patrona kurzelowskiej szkoły.

Jan Brożek związany był też z ziemią staszowską. Uroczyste wprowadzenie nowego proboszcza do kościoła św. Bartłomieja w Staszowie odbyło się 24 sierpnia 1632 roku w asyście dwóch kamedułów i księdza Jakuba Wesołowskiego. Z zapisków kronikarza staszowskiej parafii, księdza Wawrzyńca Sieka, który pasterzował jej w latach 1902-34, wiemy, że Jan Brożek był obecny 28 września 1638 roku na pogrzebie swojego dobrodzieja - wojewody Tęczyńskiego, który odbył się w Rytwianach. Uczestniczył w nim zapewne także biskup Szyszkow-ski, gdyż dzień wcześniej święcił on gotowy już klasztor kamedułów. Wielki matematyk zachował godność proboszcza staszowskiego do końca życia. Później jednak był coraz rzadszym gościem w grodzie nad Czarną. W roku 1648 wrócił do obowiązków wykładowcy Akademii Krakowskiej. Podupadł już bardzo na zdrowiu. 23 kwietnia 1650 roku, podczas uroczystości promowania go na doktora teologii, Brożek zemdlał i nie dokończył swojego przemówienia. W czerwcu 1652 roku zmarł rektor krakowskiej uczelni, Zygmunt Grygorowicz. Zebrane w Bronowicach władze uniwersytetu powołały na jego następcę Jana Brożka. Niedługo jednak uczony piastował tę najwyższą akademicką godność, gdyż 21 listopada tego samego roku padł ofiarą zarazy, która grasowała wówczas w mieście.

Zwłoki wybitnego matematyka pochowane zostały w kościele św. Anny w Krakowie. Z dwóch istniejących niegdyś napisów nagrobnych, sławiących jego zasługi, nie dotrwał do naszych czasów żaden. Na probostwie w Staszowie następcą mistrza Jana został doktor obojga praw ksiądz Maciej Teodor Dalewski.

Iwona Boratyn

Galeria zdjęć

Drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku teraz znów jest remontowana. 7 Drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku teraz znów jest remontowana. 6 Drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku teraz znów jest remontowana. 5 Drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku teraz znów jest remontowana. 4 Drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku teraz znów jest remontowana. 3 Drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku teraz znów jest remontowana. 2 Drewniana dzwonnica kryta gontem zrekonstruowana w 1946 roku na wzór tej z XVII-XVIII wieku teraz znów jest remontowana. 1
powrót do kategorii
Poprzedni Następny

Dodaj komentarz

Spodobała Ci się informacja? Zostaw nam swoją opinię
- to dla Ciebie staramy się być najlepsi, a Twoje zdanie bardzo nam w tym pomoże!
Twoja ocena
Ocena (0/5)

Pozostałe
aktualności

DO GÓRY
Włącz powiadomienia WebPush
Dziękujemy, teraz zawsze będziesz na bieżąco!
Przeglądasz tę stronę w trybie offline.
Przeglądasz tę stronę w trybie online.